η αγάπη σκόνη και τ’ όνειρο καπνός: 50 χρόνια από την Άνοιξη της Πράγας [2]
01/09/2018 § Σχολιάστε
–28.
Η αμηχανία των κομμουνιστών της Δυτικής Ευρώπης
από τον Μπαλαμπανίδη Γιάννη στα Νέα
«Ο οπτιμισμός είναι το όπιο του λαού. Το υγιές πνεύμα βρωμάει βλακεία. Ζήτω ο Τρότσκι». Αυτά έγραφε αστειευόμενος στη φίλη του ο νεαρός Λούντβιχ Γιαχν, εκείνη όμως δεν εκτίμησε το αστείο, ούτε το κόμμα, από το οποίο τον διαγράφουν για να καταλήξει σε τάγμα ανεπιθυμήτων. Πρόκειται βέβαια για το γνωστό μυθιστόρημα του Μίλαν Κούντερα που κυκλοφόρησε το 1967, εν μέσω της ανθοφορίας της Ανοιξης της Πράγας. Η εισβολή των σοβιετικών αρμάτων την επόμενη χρονιά έκανε το βιβλίο μια ηχηρή καταγγελία του σοσιαλιστικού μοντέλου.
Ανάμεσα στους πολλούς αναγνώστες του θα ήταν και κομμουνιστές της Δυτικής Ευρώπης, που θα το διάβαζαν με την ίδια αμηχανία που ζούσαν τo «παγκόσμιο «68». Η Ιστορία έστηνε άλλη μια πανουργία της: όπως γράφει ο ιστορικός Φρανσουά Φιρέ, την ώρα που στη Δύση ο Μάης ανανέωνε την επαναστατική επαγγελία, η ΕΣΣΔ έμοιαζε λιγότερο ουτοπική από ποτέ. Κι ενώ ο παρισινός Μάης γλυκοκοίταζε, κάπως φαντασιακά, τον Μάο και την Πολιτιστική Επανάσταση, το βλέμμα που έστρεφε η Πράγα προς τη δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία ήταν πολύ πραγματικό. Η απόπειρα εκδημοκρατισμού στην Τσεχοσλοβακία είχε δημιουργήσει προσδοκίες στα ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα: χώρα με παράδοση φιλελεύθερης δημοκρατίας, ανεπτυγμένη εργατική τάξη και διευρυμένα μεσαία στρώματα, πλούσια διανοητική ζωή, εγγύτερη στο δυτικό παράδειγμα απ» ό,τι η Κούβα, η Κίνα, η Γιουγκοσλαβία. Το κυριότερο, η ανανέωση εκκινούσε από το εσωτερικό του κόμματος.
Στις 5 Απριλίου 1968, το ΚΚ Τσεχοσλοβακίας παρουσίαζε το Πρόγραμμα Δράσης για το άνοιγμα της οικονομίας, την κατοχύρωση της ελευθερίας γνώμης, την επανεξέταση του σταλινικού παρελθόντος. Το ιταλικό ΚΚ εξαρχής στήριξε τους ανανεωτές του Ντούμπτσεκ. Σύντομα έκαναν το ίδιο οι βρετανοί, οι αυστριακοί, οι σουηδοί και οι φινλανδοί κομμουνιστές. Αρχές Μαΐου, ο γραμματέας του PCI Λουίτζι Λόνγκο δηλώνει από την Πράγα ότι το πείραμα της Τσεχοσλοβακίας «θα βοηθήσει τα ΚΚ των καπιταλιστικών χωρών στον αγώνα για τη δημιουργία μιας νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας, ανοιχτής και μοντέρνας». Ο Βαλντέκ Ροσέ του γαλλικού ΚΚ πετάει για τη Μόσχα προειδοποιώντας ότι τυχόν ένοπλη παρέμβαση θα ήταν απαράδεκτη. Από την Ισπανία, η Πασιονάρια και ο Σαντιάγο Καρίγιο διαμηνύουν στους Σοβιετικούς: «Αν επιτεθείτε στην Τσεχοσλοβακία, για πρώτη φορά στην Ιστορία των σχέσεών μας θα σας καταδικάσουμε δημόσια».
Η εισβολή στην Τσεχοσλοβακία ήταν ένα κακόγουστο αστείο της Ιστορίας, που δεν διέψευδε μόνο τις προσδοκίες για μεταρρυθμισιμότητα του σοσιαλισμού στην Ανατολή αλλά και στένευε τα περιθώρια διαμόρφωσης ενός άλλου σοσιαλισμού στη Δύση. Στη Γαλλία, το PCF εκφράζει την αποδοκιμασία του για την «έξωθεν επέμβαση». Το ιταλικό PCI αξιώνει να γίνει σεβαστή η αυτονομία κάθε κόμματος και χώρας. Στη Nuestra Bandera, όργανο του ισπανικού PCE, ο Καρίγιο δηλώνει ότι «είμαστε στο ίδιο στρατόπεδο με την ΕΣΣΔ», όμως η παλιά «μονολιθική πειθαρχία» δεν υπάρχει πια. Στα καθ» ημάς, μετά τη διάσπαση του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος το 1968, την ώρα που το ορθόδοξο ΚΚΕ καταγγέλλει τα «δεξιά αναθεωρητικά στοιχεία» στην Τσεχοσλοβακία, το Γραφείο Εσωτερικού ζητά την αποχώρηση των στρατευμάτων και η Εκτακτη Ολομέλεια του ΚΚΕ εσωτερικού δηλώνει πως παραβιάστηκε η αρχή ότι κάθε ΚΚ «αποτελεί την υπεύθυνη πολιτική ηγεσία της εργατικής τάξης της χώρας του».
Πέραν του ΚΚΕ, τα μόνα δυτικά ΚΚ που ενέκριναν την εισβολή ήταν της Πορτογαλίας, του Λουξεμβούργου, το ΑΚΕΛ και τα κόμματα – δορυφόροι της Δυτικής Γερμανίας. Το αυστριακό ΚΚ αρχικά τάχθηκε υπέρ μιας «ειρηνικής πολιτικής λύσης», ωστόσο σταδιακά επικράτησε η φιλοσοβιετική πτέρυγα, που αναγνώρισε την εισβολή σαν «πικρή αναγκαιότητα».
Οι κραδασμοί της Ανοιξης της Πράγας είχαν μακροπρόθεσμες συνέπειες. Μετά το τέλος της Κομμουνιστικής Διεθνούς, στην «εποχή των συνδιασκέψεων», οι ρήξεις με την Κίνα και τη Γιουγκοσλαβία ευνοούν την ατζέντα του Τολιάτι για «ενότητα μέσα στη διαφορετικότητα». Στη συνδιάσκεψη της Μόσχας, το 1969, οι Ιταλοί προσέρχονται με τη θέση ότι μετά την Τσεχοσλοβακία δεν μπορεί να γίνεται ανεκτή η θεωρία της «μειωμένης κυριαρχίας» των επιμέρους κομμουνιστικών κομμάτων. Το ερώτημα δεν είναι αν ανήκουμε ή όχι στο στρατόπεδο του σοσιαλισμού, λέει ο Μπερλινγκουέρ, αλλά με ποιον τρόπο.
Το 1974, στη συνδιάσκεψη των δυτικοευρωπαϊκών ΚΚ στις Βρυξέλλες, Ιταλοί, Γάλλοι και Ισπανοί, μαζί με τους Γιουγκοσλάβους και τους Ρουμάνους, σχηματίζουν ένα μπλοκ που αρνείται την απροϋπόθετη στήριξη της Σοβιετικής Ενωσης. Η Συνδιάσκεψη του Ανατολικού Βερολίνου, το 1976, αποτελεί νίκη της ευρωκομμουνιστικής τάσης: ξεκαθαρίζεται ότι δεν υπάρχει ένα διεθνές κέντρο που να απειλεί τις επιμέρους αυτονομίες, έννοιες όπως η δικτατορία του προλεταριάτου υποβαθμίζονται, ενώ αναγνωρίζονται ως όχι πλέον «τυπικές» ή «αστικές» οι δημοκρατικές ελευθερίες. Η λενινιστική παράδοση ομοφωνίας στην Κομμουνιστική Διεθνή είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Οι αποκλίσεις ήταν πια βαθύτερες. Οταν οι Σοβιετικοί επιτίθενται στον Καρίγιο θεωρώντας «αντισοβιετικό» το βιβλίο του Ευρωκομμουνισμός και κράτος, το ισπανικό ΚΚ δηλώνει ότι «δεν υπόκειται στην πειθαρχία κανενός διεθνούς κέντρου». Ακόμη και το διστακτικό γαλλικό ΚΚ στηρίζει αντιφρονούντες, αναγνωρίζει την ύπαρξη των γκουλάγκ, ενώ ο Ζαν Ελενστάιν κωδικοποιεί τον σταλινισμό ως παραμόρφωση του σοσιαλισμού.
Ομως, η μόνιμη κατηγορία προς τον δυτικό κομμουνισμό, ότι παρά την αποστασιοποίηση συνέχιζε να λοξοκοιτάζει προς τα αυταρχικά σοβιετικά μοντέλα, ήταν ένας κόμπος που έπρεπε να λυθεί. Διόλου τυχαία, ο Ουμπέρτο Τσερόνι έγραφε στη Rinascita το 1968 ότι το τσέχικο δράμα μεγάλωνε την ψυχική απόσταση των ευρωπαίων κομμουνιστών από τη σοβιετική κατάσταση πραγμάτων και ότι ο πολυκομματισμός και οι δημοκρατικές ελευθερίες είναι όχι μόνο προς υπεράσπιση αλλά προς επέκταση. Η σύνδεση σοσιαλισμού και δημοκρατίας ήταν ένας κοινός ιδεολογικός τόπος που απείχε πλέον πολύ από τη σοβιετική ιστορική εμπειρία. Ας μην παραβλέπουμε ακόμη ότι παράγωγο αυτού του πολιτικού κλίματος ήταν η προσχώρηση των ευρωκομμουνιστών στο σχέδιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης ως ορίζοντα δημοκρατίας αλλά και διασφάλισης της δικής τους αυτονομίας.
Η Ανοιξη της Πράγας είχε σοβαρές συνέπειες για τους κομμουνιστές της Δύσης, οι οποίοι θα είχαν στο πίσω μέρος του μυαλού τους, και θα αφηγούνταν ενδεχομένως στις παρέες, αστεία σαν αυτό, πραγματικό και όχι μυθιστορηματικό, που κυκλοφορούσε στις χώρες του ανατολικού σοσιαλισμού (Γ. Τσακνιάς, Η πίπα του Στάλιν και άλλα (αντι)σοβιετικά ανέκδοτα, Κίχλη, 2017):
– Ποια είναι η πιο ουδέτερη χώρα στον κόσμο;
– Η Τσεχοσλοβακία: δεν παρεμβαίνει ούτε καν στα εσωτερικά της.
*
O Γιάννης Μπαλαμπανίδης είναι πολιτικός επιστήμονας και συγγραφέας του βιβλίου «Ευρωκομμουνισμός» (εκδ. Πόλις). Το παραπάνω κείμενο είναι μια συντομευμένη εκδοχή της παρέμβασής του στην εκδήλωση «1968: Η Ανοιξη της Πράγας», 4ος κύκλος εκδηλώσεων Λόγου, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος / Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, 20 Ιουνίου 2018
Διαβάστε όλα [τα όνειρα καπνός]
[Λιντσαρίματα στρωμένα με «καταδικάζουμε, αλλά…»
21/05/2018 § Σχολιάστε
Ένα σκίτσο ίσον χίλια βαθυστόχαστα της Αμπέλου.
[testificor·
14/04/2018 § Σχολιάστε
© Ophélie Asch ‘Taïga, 2016’ -Courtesy Galerie Hopkins, Paris
«νομίζω πως το φυτό μου θα μπορούσε να βραβευτεί για τον ενάρετό του βίο«
[Η πριγκίπισσα της Πάρμας στο ‘Αναζητώντας το Χαμένο Χρόνο‘, του Μαρσέλ Προυστ]
Σχολαστικοί οι μάρτυρες της ζωής· γράφουν σελίδες που θα μπορούσαν στο μέλλον να χρησιμεύσουν, τις βάζουν στο συρτάρι ελπίζοντας ότι κάποια μέρα η τύχη θα φροντίσει να τις επαναφέρει ξανά κοντά τους· εξ ου κι οι στιγμιαίοι δισταγμοί πριν πετάξουν απαρχαιωμένες σημειώσεις στο καλάθι των αχρήστων, διότι ως σχολαστικοί μάρτυρες δεν συγχωρούν σχεδόν ποτέ. Συνεχίζουν με αυτή την ιδιότητα λόγω της βολικότητάς της· συνεχίζουν έως τα γηρατειά, έως ότου αφανιστούν.
- testificor (λατ.) – επιμένουν
Ο Ρήγας παραμένει φόβητρο [ΙII]
24/03/2018 § Σχολιάστε
Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος (1757-24 Ιουνίου 1798)
[Διαβάστε: Πρώτο Μέρος / Δεύτερο Μέρος]
Διακόσια χρόνια μετά τον θάνατο του Ρήγα, στις 22 Ιουνίου του 1998, η Επιστημονική εταιρεία Μελέτης Φερών – Βελεστίνου – Ρήγα έστειλε επιστολή στον πατριάρχη Βαρθολομαίο και αφού του θύμιζε την επιστολή του Γρηγορίου του Ε’ και το περιεχόμενό της, ζητούσε να εξεταστεί η δυνατότητα άρσις της [1]
Η επιστολή, 22 Ιουνίου 1998, της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα πρός τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαίο σχετικά με την άρση της καταδίκης του Συντάγματος του Ρήγα.
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΦΕΡΩΝ-ΒΕΛΕΣΤΙΝΟΥ-ΡΗΓΑ
Μιλτιάδου 3-Κηφισιά
Αρ. Πρωτ. 138 22.6.1998
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟΝ ΠΑΤΡIAΡΧΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΝ
Κωνσταντινούπολις.
Παναγιώτατε,
Φέτος, το 1998, έχει ανακηρυχθεί ως έτος Ρήγα Βελεστινλή, γιορτάζοντας την επέτειο του μαρτυρικού θανάτου του, που είχε συμβεί, πρίν από διακόσια χρόνια, τον Ιούνιο του 1798, στον πύργο Νεμπόϊζα του Βελιγραδίου.
Με την ευκαιρία της επετείου, η Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα Σάς γνωρίζει οτι το βασικό επαναστατικό κείμενο του εθνεγέρτη Ρήγα Βελεστινλή, η «Νέα Πολιτική Διοίκησις», που τυπώθηκε στη Βιέννη το 1797 και έγινε αιτία της συλλήψεώς του, καταδικάσθηκε από τον τότε πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, τον Γρηγόριο τον Ε΄, στην πατριαρχική επιστολή της 1ης Δεκεμβρίου 1798, όπου αναφέρεται «ότι συνέπεσεν εις χείρας ημών εν σύνταγμα εις μίαν κόλλαν χαρτί ολόκληρον, μεγάλην, εις απλήν φράσιν (r)ωμαϊκήν, επιγραφόμενον «νέα πολιτική διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης των μικρών εν τFή μεσογείων νήσων και της Βλαχομπογδανίας» και ανεμνήσθημεν του ποιμαντικού χρέους». Καταλήγοντας, » Οθεν εντελλόμεθά σοι σφοδρώς… να μήν παραμπέση τοιούτον σύνταγμα εις ανάγνωσιν τώ χριστιανικώ εμπιστευθέντι σοι λαώ (…) ότι πλήρες υπάρχει σαθρότητος εκ των θολερών αυτού εννοιών, τοίς δόγμασι της ορθοδόξου ημών πίστεως εναντιούμενον».
Παναγιώτατε, η Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα Σάς γνωρίζει τα ανωτέρω για σχετική εξέταση και εάν είναι δυνατόν να αρθεί η καταδικαστική εκείνη απόφαση του Συντάγματος του Ρήγα Βελεστινλή, η οποία, επί πλέον, πολλές φορές αναφέρεται αρνητικά για την Ορθόδοξο Εκκλησία σε επιστημονικά συνέδρια και επιστημονικές ιστορικές μελέτες.
Εσωκλείουμε το βιβλίο του Ρήγα Βελεστινλή, τα Επαναστατικά, όπου περιέχεται η «Νέα Πολιτική Διοίκησις», καθώς και φωτοτυπία της επιστολής του πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ πρός τον μητροπολίτη Σμύρνης Ανθιμον, από το βιβλίο Γ.Γ. Παπαδοπούλου, τα κατά τον αοίδοιμον πρωταθλητήν του ιερού των Ελλήνων αγώνος, τον Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριον τον Ε΄, εν Αθήναις 1866, τ. Β΄, 498-499.
με τον προσήκοντα σεβασμό
για το Δ.Σ.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο Γ.ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δρ. ΔΗΜ. ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜ. ΚΟΓΚΟΥΛΗΣ
###
Το απαντητικό έγγραφο, 5 Αυγούστου 1998, της Αρχιγραμματείας της Aγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ ΑΡΧΙΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ Αριθ. Πρωτ. 858
Τοίς Εντιμ(ω)τάτοις κυρίοις Δρ. Δημ. Καραμπεροπούλω, Προέδρω, και Δημ. Κογκούλη, Γεν. Γραμματεί της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Εις Αθήνας.
Ελήφθη και μετά πολλής προσοχής εθεωρήθη εν συνεδρία της Αγίας και Ιεράς Συνόδου το από της 22ας Ιουνίου ε. έ., αρ. πρωτ. 138, γράμμα υμών, δι ου εξαιτείσθε όπως, επ’ ευκαιρία της διακοσιοστής επετείου από του μαρτυρικού θανάτου του Ρήγα Βελεστινλή, εξετασθFή η δυνατότης άρσεως της από Δεκεμβρίου α΄ έτους αψςη κατακρίσεως πολιτικού φυλλαδίου, εν, υπογραφομένην υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄, χαρακτηρίζετε ως «καταδικαστικήν απόφασιν του Συντάγματος του Ρήγα Βελεστινλή».
Εις απάντησιν, γνωρίζω υμίν τα ακόλουθα:
1. Τυγχάνει δήλον ότι δεν πρόκειται περί καταδικαστικής αποφάσεως, αλλά περί εγκυκλίου γράμματος, ποιμαντικής σκοπιμότητος και καιρικού χαρακτήρος, ευρίσκοντος την δικαιολογίαν αυτού εις την μέριμναν του ποιμένος όπως διαφυλάξη τους υπό την προστασίαν αυτού τελούντας χριστιανούς από διώξεων και δυσμενών συνεπειών, των οποίων την σκληρότητα μαρτυρεί η ιστορία. Διότι είναι γνωστόν, ότι τα μή συνταγματικά καθεστώτα της Ευρώπης και του λοιπού κόσμου της εποχής εκείνης διέκειντο εχθρικώς πρός την ιδέαν της δεσμεύσεως αυτών διά συνταγμάτων και σκληρώς κατεδίωκον τους υποστηρίζοντας σχετικάς ιδέας, ως έπραξαν και προκειμένου περί του Ρήγα Βελεστινλή, του οποίου την διακοσιοστήν επέτειον της διά πολιτικούς λόγους θανατώσεως άγομεν κατά το τρέχον έτος.
2. Από τοιούτων κινδύνων ύφειλεν, ως φιλόστοργος Πατήρ, να διαφυλάξη το ευπαθές ποίμνιον αυτού ο αοίδιμος Πατριάρχης ανεξαρτήτως της προσωπικής αυτού αντιλήψεως περί της ορθότητος ή μή του «συντάγματος» του Ρήγα Βελεστινλή, του οποίου την περισυλλογήν συνιστά, αναμιμνησκόμενος «του ποιμαντικού χρέους», ως χαρακτηριστικώς γράφει.
3. Είναι γνωστόν ότι ο Προφήτης Ιερεμίας συν-εβούλευσε τους αιχμαλώτους εις την Βαβυλώνα Ιουδαίους όπως ζήσουν εκεί ειρηνικώς άχρι καιρού, καίτοι αιχμάλωτοι και βιαίως μετοικισθέντες ( Ιερ.36, 4-11), σαφώς δε ο Εκκλησιαστής αποφαίνεται «ότι καιρός τώ παντί πράγματι» (3, 1-11, 17).
4. Επομένως σφάλλουν όσοι κρίνουν την τότε ενέργειαν επί τή βάσει των σημερινών δεδομένων, και δη της σχεδόν παγκοσμίου επικρατήσεως των συνταγματικών πολιτευμάτων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ένεκα της οποίας ασφαλής συνήθως παρίσταται η διακίνησις των πολιτικών ιδεών, αν και ουδέ σήμερον ελλείπουν εις ωρισμένας περιπτώσεις οι σχετικοί κίνδυνοι.
5. Αλλά το πλέον εν προκειμένω σημαντικόν είναι, ότι η προσφερομένη υπό της Εκκλησίας εν Χριστώ ελευθερία υπερβαίνει πάσαν πολιτικήν ή αστικήν ελευθερίαν. Χωρίς δέ να αγνοήται η σχετική αξία της εγκοσμίου ελευθερίας, την αποκτησιν της οποίας συνιστά και ο Απόστολος Παύλος γράφων πρός Κορινθίους: «δούλος εκλήθης; μη σοι μελετώ, αλλ’ ει και δύνασαι ελεύθερος γενέσθαι, μάλλον χρήσαι» (Α΄ Κορ. 7, 21), και περαιτέρω «μη γίνεσθε δούλοι ανθρώπων» (Α΄ Κορ. 7, 23), τονίζεται εν τη Εκκλησία η κεφαλαιώδης και σωτηριώδης πνευματική ελευθερία, η εμμονή εις την οποίαν θεωρείται βασικόν καθήκον του χριστιανού. Διό και η εντολή «τη ελευθερία Fw Χριστός υμάς ελευθέρωσε στήκετε και μή πάλιν ζυγώ δουλείας ενέχεσθε» (Γαλ. 5, 1) διατυπούται εντόνως, δεδομένου και ότι η εγκόσμιος ελευθερία προ ολίγον χρήσιμός εστιν εις τους μη έχοντας και την πνευματικήν εν Χριστώ τοιαύτην.
Οθεν, εν συμπεράσματι, καταφανούς όντος του καιρικού χαρακτήρος της εν λόγω εγκυκλίου, σαφέστατον είναι ότι των συνθηκών εκείνων διαδραμουσών, εξέλιπεν αυτοθρόως και η ισχύς αυτής και δεν υφίσταται σήμερον αντικείμενον πρός άρσιν. Τούτο δέ ισχύει έτι μάλλον εν όψει και του χαρακτήρος της εν λόγω εγκυκλίου ως μη επιβαλούσης δυσμενές τι μέτρον ή επιτίμιον κατά προσώπου τινός, ως μη εχούσης την προστασίαν του ποιμνίου από δυσμενών συνεπειών, όχι τόσο βεβαίως πνευματικών, ήτοι επηρεασμού ιδεολογικού ή πολιτικού εκ του περιεχομένου του Συντάγματος, ως φαίνεται υπονοούμενον εκ του χαρακτηρισμού δι’ ευνοήτους λόγους αυτού ως πλήρους «θολερών εννοιών» και «τοις δόγμασι της ορθοδόξου ημών πίστεως εναντιουμένων», αλλά πρακτικών, συνισταμένων εις καταδιώξεις και θανατώσεις, οία η του κυκλοφορήσαντος αυτό, ως εκ της επικρατούσης τώ χιλιοστώ επτακοσιοστώ ενηνηκοστώ ογδόω εκείνω έτει εν ταίς πλείσταις χώραις της Ευρώπης και της Ανατολίας καταστάσεως.
Επεί δε τούτοις, μετά των δεήσεων της Εκκλησίας υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του πρωτοπόρου εκείνου ανδρός Ρήγα Βελεστινλή, και των συγχαρητηρίων αυτής διά το έργον της υμετέρας Eπιστημονικής Εταρείας, διατελώ μετά της εν Κυρίω αγάπης και ευχών.
Εν τοις Πατριαρχείοις, τή 5η Αυγούστου 1998
+ Ο Φιλαδελφείας Μελίτων Αρχιγραμματεύων της Αγίας και Ιεράς Συνόδου. [2]
…
Δεν έχω να προσθέσω κάτι πέραν του ότι θεωρώ ακατανόητη αυτήν εμμονή του Πατριαρχείου, όλοι πάνω – κάτω (πέραν των ιστορικών μας οπτικών τοποθετήσεων) γνωρίζουμε κάτω από ποιες συνθήκε αναγκάστηκε (με ή χωρίς εισαγωγικά, αδιάφορο) ο πατριάρχης να καταδικάσει το Σύνταγμα του Ρήγα, θέλω να πω, τι είναι αυτό που κάνει τις σημερινές ιερατικές αρχές να αρνούνται την πολιτική παρακαταθήκη του Ρήγα και τι τις κάνει να συνεχίζουν να παίζουν το ρόλο του υπερασπιστή και του απολογητή του Γρηγορίου Ε’, τι ακριβώς θα έχανε η σημερινή εκκλησιαστική ηγεσία αν ομολογούσε το πολιτικό και κοινωνικό της λάθος. Οι αποφάσεις προηγούμενων πατριαρχών αποτελούν απαραβίαστο δόγμα για τους σημερινούς; Δεν θα ήταν λογικότερο (λογική σε θρησκευτικό δόγμα; ) το δόγμα μιας θρησκείας να βασίζεται αποκλειστικά στα Ιερά της Κείμενα;
…
[1] «Το Ποντίκι 13 Αυγ. 2009» σελ. 26
[2] Ιστοσελίδα Δημητρίου Καραμπερόπουλου
*
[επιπρόσθετε: Το Ποντίκι και το ιστολόγιο Ροΐδη και Λασκαράτου Εμμονές]
