αγριμολογος

Από την Ιφιγένεια Σιαφάκα στον Χάρτη τ. Νοεμβρίου 2021

Μια κοσμοπολίτικη οπτική της ελληνικής λογοτεχνίας

Πρώ­το βι­βλίο για τον ει­κα­στι­κό Στρά­το Φου­ντού­λη, σε ώρι­μη ηλι­κία, χω­ρίς ωστό­σο ού­τε η εκ­δο­τι­κή του πα­ρου­σία να εί­ναι και η πρώ­τη (ο συγ­γρα­φέ­ας έχει ήδη δη­μο­σιεύ­σει κεί­με­νά του τό­σο σε ελ­λη­νι­κά όσο και σε αγ­γλό­φω­να πε­ριο­δι­κά) ού­τε η ενα­σχό­λη­σή του με τη λο­γο­τε­χνία να συ­νι­στά πρό­σφα­τη επι­θυ­μία. Πέ­ρα από το δια­δι­κτυα­κό λο­γο­τε­χνι­κό πε­ριο­δι­κό Στά­χτες, το οποίο δια­τη­ρεί πε­ρί­που εί­κο­σι χρό­νια, ο εκ­παι­δευ­μέ­νος ανα­γνώ­στης θα ανα­γνω­ρί­σει στα κεί­με­να του βι­βλί­ου όχι μό­νον μια γρα­φή που δεν εί­ναι πρω­τό­λεια –αφού ο συγ­γρα­φέ­ας δεν έχει απλώς κά­τι να πει, αλ­λά γνω­ρί­ζει και τους λο­γο­τε­χνι­κούς τρό­πους που η ιστο­ρία της λο­γο­τε­χνί­ας μάς έχει πα­ρα­δώ­σει–, αλ­λά και πι­θα­νές επιρ­ρο­ές ή/ και δια­κει­με­νι­κές σχέ­σεις με ανα­γνώ­σμα­τα (πραγ­μα­τι­κά ή προ­ϊ­όν συ­νειρ­μών του ανα­γνώ­στη) από την ελ­λη­νι­κή αλ­λά κυ­ρί­ως από την πα­γκό­σμια λο­γο­τε­χνία, που έχει να επι­δεί­ξει ση­μα­ντι­κά λο­γο­τε­χνι­κά ρεύ­μα­τα.

Ο συγ­γρα­φέ­ας Δη­μή­τρης Φύσ­σας ήδη προ­τάσ­σει στο προ­λό­γι­σμά του μια λί­στα γρα­φών τα ίχνη των οποί­ων ανα­γνω­ρί­ζει στα κεί­με­να του Φου­ντού­λη. Ο ίδιος ο συγ­γρα­φέ­ας πά­ντως στο τε­λευ­ταίο μέ­ρος του βι­βλί­ου [Αντί επι­λό­γου], όπου κα­τα­θέ­τει και την κο­σμο­θε­ω­ρία του (μέ­τρο, σχε­τι­κό­τη­τα των πραγ­μά­των και θνη­τό­τη­τα), κά­νει ανα­φο­ρές στον φι­λό­σο­φο, πο­λι­τειο­λό­γο και πο­λι­τι­κό Νορ­μπέρ­το Μπό­μπιο, τον Σα­ρα­μά­γκου, τον Επί­κου­ρο, όπως και στον Κα­λο­κύ­ρη. Στο μι­κρό δε πα­ράρ­τη­μα με τί­τλο «ορι­σμέ­νες οφει­λές» ανα­φέ­ρει ρη­τά τους Προυστ, Τζό­υς, Πεσ­σόα, Μου­ζίλ, Κού­ντε­ρα, Ευ­ρι­πί­δη [Τρω­ά­δες].

Φο­βά­μαι ότι ακό­μη δεν απά­ντη­σα στην αρ­χι­κή φρά­ση αυ­τού του μι­κρού κει­μέ­νου, εν­νοώ ότι κα­θε­τί κου­βα­λά τη μα­ταιό­τη­τα στο γε­γο­νός ότι πά­ντα φτά­νει στο τέ­λος, όλα τε­λειώ­νουν.
(Λί­γη κα­τα­νό­η­ση, σ. 82)

Το βι­βλίο χω­ρί­ζε­ται σε τρεις ενό­τη­τες [Βρα­δι­νές δια­τά­ξεις, Σέ­πια, Ιστο­ρί­ες], οι οποί­ες πε­ρι­λαμ­βά­νουν κεί­με­να που δια­φέ­ρουν τό­σο στη φόρ­μα όσο και στο πε­ριε­χό­με­νο. Αυ­τή η μη ενιαία αφη­γη­μα­τι­κή προ­σέγ­γι­ση χα­ρί­ζει προ­φα­νώς και τον τί­τλο στο βι­βλίο [Ση­μειω­μα­τά­ριο βα­ρύ­τη­τας], ο οποί­ος συ­μπλη­ρώ­νε­ται και από τη φω­το­γρα­φία του εξω­φύλ­λου με τα καυ­τά κά­στα­να στις στά­χτες. Η σχέ­ση του Φου­ντού­λη με τις στά­χτες επα­να­λαμ­βά­νε­ται κι εδώ, πέ­ρα από την ονο­μα­το­θε­σία του δια­δι­κτυα­κού πε­ριο­δι­κού του. Η λο­γο­τε­χνία συ­νε­πώς ως μια αντί­στι­ξη στην κα­μέ­νη υπό­θε­ση της ζω­ής; Η λο­γο­τε­χνία ως ενα­πο­μεί­να­σα υπό­μνη­ση του πε­ρά­σμα­τος σε μια άλ­λη διά­στα­ση της ύλης ή ως το τε­λευ­ταίο πο­λύ­τι­μο προ­ϊ­όν που οφεί­λει να δια­φυ­λα­χθεί; Κά­στα­να/κεί­με­να που καί­νε λοι­πόν ή ως θε­μα­τι­κές ή ως απώ­λειες, και άρα­γε ποιος/ με τι να τα αγ­γί­ξει και πώς να τα «κα­τα­πιεί»;

Μα­κά­ρι να γνώ­ρι­ζα νω­ρί­τε­ρα τη γοη­τεία της διά­λυ­σης, της ανα­σύ­ντα­ξης και τις όποιες μα­γι­κές απει­λές που κρύ­βουν οι γρα­πτοί στί­χοι. Τώ­ρα, τα χρό­νια εμ­φα­νί­ζουν επά­νω μου αμέ­τρη­τα στρώ­μα­τα σκου­ριάς, νιώ­θω σαν εκεί­να τα πα­λαιά όπλα βου­τηγ­μέ­να σε σκό­νη συ­ντή­ρη­σης, όπλο άο­πλο πο­λε­μι­κού μου­σεί­ου. Εξ ου και ο αιώ­νιός μου  (Δι­σταγ­μός, σ. 53)

Και οι σχέ­σεις με τον εαυ­τό μας· οι συ­νε­χείς με­τα­βαλ­λό­με­νες σχέ­σεις με το πε­ρι­βάλ­λον· οι κοι­νω­νι­κές του λει­τουρ­γί­ες που αλ­λοιώ­νο­νται· και το άκαμ­πτο μο­ντέ­λο της γρα­φής απο­σπά­ται· κεί­ται στην άκρη της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας που, κα­τά Πεσ­σόα, Προυστ και τον ανά­λα­φρο Πε­τρώ­νιο, η γρα­φή δεν εί­ναι πα­ρά η γρα­πτή ου­σία απορ­ριμ­μά­των απελ­πι­σί­ας (σ. 87)

Κεί­με­να κα­θα­ρής ποι­η­τι­κής πρό­ζας, πε­ζά μι­κρο­κεί­με­να, μι­κρο­δι­η­γή­μα­τα, αφη­γή­μα­τα. Αλ­λού στο κέ­ντρο βρί­σκε­ται το συ­ναί­σθη­μα πλάι σε μία νε­ο­ρο­μα­ντι­κή αντί­λη­ψη του κό­σμου, αλ­λού το πα­ρά­λο­γο στοι­χείο που κά­πο­τε εντεί­νε­ται με συ­νειρ­μι­κή χω­ρίς στί­ξη γρα­φή, αλ­λού τα ισόρ­ρο­πα πε­ρά­σμα­τα από το ιδε­ο­λο­γι­κό πλαί­σιο στη λυ­ρι­κή έν­δυ­ση της θε­μα­τι­κής, κι αλ­λού μία κα­θα­ρά δο­κι­μια­κή ή ψευ­δο/δο­κι­μια­κή φόρ­μα με μι­κρή ιστο­ρία που συ­νειρ­μι­κά μάς με­τα­θέ­τει στον γνω­στό μπορ­χι­κό τρό­πο.
Τα κεί­με­να όσον αφο­ρά τους αφη­γη­μα­τι­κούς τρό­πους εί­τε χρη­σι­μο­ποιούν τον πα­ντο­γνώ­στη τρι­το­πρό­σω­πο αφη­γη­τή εί­τε το πρώ­το και το δεύ­τε­ρο πρό­σω­πο ως ση­μα­το­δο­τή­σεις εσω­τε­ρι­κών μο­νο­λό­γων, ποι­η­τι­κής πρά­ξης και εξο­μο­λο­γη­τι­κής διά­θε­σης.
Η θε­μα­τι­κή του Φου­ντού­λη, με δια­φο­ρε­τι­κά κά­θε φο­ρά ανα­πτύγ­μα­τα, πε­ρι­φέ­ρε­ται γύ­ρω από τον έρω­τα, τον θά­να­το, τη μα­ταί­ω­ση, το πα­ρά­λο­γο της αν­θρώ­πι­νης ύπαρ­ξης, τη θε­ώ­ρη­ση του κό­σμου με σκε­πτι­κι­σμό, λο­ξή μα­τιά, αυ­το­σαρ­κα­σμό και ει­ρω­νι­κή διά­θε­ση.
Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της φω­νής του, ως προς τους δο­μι­κούς τρό­πους δια­χεί­ρι­σης της θε­μα­τι­κής, εί­ναι η με­γέ­θυν­ση των εντυ­πώ­σε­ων και του ασή­μα­ντου, η προ­σθή­κη της λε­πτο­μέ­ρειας ως ση­μείο συ­μπύ­κνω­σης του χρό­νου, η ακι­νη­το­ποί­η­ση του χρό­νου ως φω­το­γρα­φι­κό εν­στα­ντα­νέ,

Ένας από τους λό­γους που ζω εδώ εί­ναι το πά­τω­μα. Μου πή­ρε χρό­νια να βρω δω­μά­τιο με αυ­τό το εί­δος δα­πέ­δου. Αλέ­κια­στο ξύ­λο, βα­θύ κια­ρο­σκού­ρο, μο­τί­βο ψα­ρο­κό­κα­λού (σ. 32)
Εκεί­νη σού χα­μο­γε­λά, ανα­ρω­τιέ­σαι αν πρό­κει­ται για χα­μό­γε­λο ή για γι­γα­ντιαί­ους ανε­μό­μυ­λους στον μα­κρι­νό ορί­ζο­ντα… (σ. 27)

οι πε­ριε­κτι­κές κα­τα­βυ­θί­σεις και οι ρυθ­μι­κές επα­να­λή­ψεις που δια­νοί­γουν την ψυ­χι­κή σφαί­ρα, τα πε­ρά­σμα­τα από τον να­του­ρα­λι­σμό στον υπερ­ρε­α­λι­σμό και το ονει­ρι­κό το­πίο,

Να μη λά­βω στα υπό­ψη ση­μα­σί­ες γε­γο­νό­των ή κλη­ρο­νο­μι­κές ασθέ­νειες σού υπεν­θυ­μί­ζω μό­νο το φω­σφό­ρι­σμα των δο­ντιών σου κα­θώς γε­λάς στο σκο­τά­δι πά­ντα στο σκο­τά­δι γε­λάς και δεν δύ­να­μαι να αφο­σιω­θώ στον υπό­κω­φο θό­ρυ­βο που προ­κα­λεί ο φό­βος… (σ. 46)

Ξέ­ρει ότι κά­τι θέ­λει. Κοι­τά λο­ξά κά­τω δε­ξιά από την κα­ρέ­κλα, όταν βλέ­πει το λου­λού­δι που έχει φυ­τρώ­σει στη σό­λα του πα­που­τσιού του… (σ. 41)

Δεν περ­νά λέ­ει ο κα­να­πές από το πα­ρά­θυ­ρο από εκεί μό­νο η ζωή μου περ­νά και φεύ­γει τό­νι­σε με λυγ­μούς και το δά­πε­δο γέρ­νει προς τα εκεί κά­νο­ντας την ντου­λά­πα να κου­νά επι­κίν­δυ­να σε κά­θε άνοιγ­μα της πόρ­τας τα πράγ­μα­τά μου αχ τα έπι­πλά μου… (σ. 74)

η έντο­νη ενα­σχό­λη­ση με αυ­τό που συλ­λαμ­βά­νουν οι αι­σθή­σεις, τα συ­νειρ­μι­κά πε­ρά­σμα­τα που δη­μιουρ­γούν αφαί­ρε­ση και χώ­ρο κε­νό για να εγ­γρα­φεί από τον ανα­γνώ­στη, το λυ­ρι­κό στοι­χείο, οι κο­ρυ­φώ­σεις και οι ανα­τρο­πές

Όταν περ­πα­τού­σα λυ­πη­μέ­νος τα πρω­ι­νά στο λι­μά­νι, όπου οι απο­βά­θρες φέρ­νουν πά­ντα μνή­μες απει­λη­τι­κές που ανα­στα­τώ­νουν λό­γω του μυ­στη­ρί­ου των ανα­χω­ρή­σε­ων, άφη­να τη δρο­σιά να μου ξε­πλέ­νει τη χλω­μά­δα από το πρό­σω­πο κι άφη­να αυ­τό το μέ­ρος, γε­μά­το αλ­μύ­ρα της ζω­ής που δεν έχω γευ­τεί· τό­τε ανα­χω­ρού­σα. Κα­θώς η αυ­λαία, όταν πε­ρά­σει το πρω­ι­νό, πέ­φτει… (σ. 35)

Δεν επι­θυ­μή­σα­με ανα­γκαιό­τη­τες· μό­νο χέ­ρια να μας τυ­λί­γουν το πρό­σω­πο, να μας κοι­τούν υγρά δυο μά­τια· αυ­τό μό­νο. Πο­λυ­σύλ­λα­βο λε­μό­νι η εμπει­ρία· χα­ραγ­μέ­νη με αρ­χι­κά αγνώ­στων και δυ­νά­μεις που κα­τόρ­θω­σαν πολ­λά· πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρα. Αυ­τή ίσως να ήταν πά­ντα η συ­ντα­γή, τα υλι­κά της πα­λίρ­ροιας –υπάρ­χουν και άλ­λα μιας άλ­λης ύστα­της στιγ­μής (σ. 66)

Εί­ναι λοι­πόν εμ­φα­νής η πο­λυ­πρι­σμα­τι­κή οπτι­κή του ει­κα­στι­κού και συγ­γρα­φέα Φου­ντού­λη απέ­να­ντι στη λο­γο­τε­χνία, στους τρό­πους της και στις δυ­να­τό­τη­τες που δια­νοί­γει ως Τέ­χνη, όχι μό­νον με τε­χνι­κές αλ­λά κυ­ρί­ως μ’ ένα κα­θα­ρό ιδε­ο­λο­γι­κό εφαλ­τή­ριο για τον ρό­λο της και γνω­σιο­λο­γι­κό οπλο­στά­σιο για τον σχο­λια­σμό της. Γι’ αυ­τούς τους λό­γους ο Φου­ντού­λης κι­νεί­ται στο πλαί­σιο μιας ευ­ρεί­ας, κο­σμο­πο­λί­τι­κης θε­ώ­ρη­σης για την Τέ­χνη, και αξί­ζει ασφα­λώς να δια­βα­στεί.

❂

Ζητηματα ελευθεριας

«Η τρέλα του καιρού σου δεν είναι πραγματικό κακό, αν εσύ κρατήσεις καθαρό το μυαλό σου και τη σκέψη σου. Ακόμα και τις χειρότερες εμπειρίες σου, της ταπείνωσης και τους εξευτελισμούς, τα χτυπήματα της μοίρας, θα τα νιώσεις μόνο αν λυγίσεις μπροστά τους, μόνο αν αναγνωρίσεις τη δύναμη και την εξουσία τους πάνω σου. Γιατί ποιος άλλος, αν όχι εσύ, είναι αυτός που τους δίνει αξία και βάρος; Ποιος θυσιάζεις στα πόδια τους λαχτάρα και πόνο; Τίποτα και κανείς δεν μπορεί να ανεβάσει ψηλά ή να γκρεμίσει χαμηλά του εγώ σου ―εσύ μόνο. Ακόμα και η μεγαλύτερη πίεση έξωθεν είναι ανεπαίσθητη για εκείνον που μέσα του μένει σταθερός και ελεύθερος. Πάντα, και ιδιαίτερα όταν το άτομο καταπιέζεται, όταν κινδυνεύει η ψυχική του γαλήνη και η ελευθερία του, τότε τα λόγια και οι σοφές παραινέσεις του Μονταίνιου είναι βάλσαμο ευεργετικό· διότι τίποτα δεν μας παρηγορεί και δεν μας στηρίζει περισσότερο από την ειλικρίνεια και την ανθρωπιά σε καιρούς ταραχής και διάσπασης. Δε χρειάζεται παραπάνω από μία ώρα, μισή ώρα με το βιβλίο του ― και βρίσκει κάνεις ένα σωστό, έναν ενθαρρυντικό λόγο. Πάντα. Κάθε φορά. Αυτό που είπε ο Μονταίνιος πριν από αιώνες ισχύει και αληθεύει ακόμα για όποιον νοιάζεται και αγωνία για την ανεξαρτησία και την ελευθερία του. Και χρωστάμε τεράστια ευγνωμοσύνη σε όσους, σε μια εποχή σαν τη δική μας, ενισχύουν και στηρίζουν μέσα μας το Ανθρώπινο. Σε όσους μας προτρέπουν να μην παραδώσουμε το Μοναδικό και Ακατάστρεπτο που έχουμε, το εσώτερο εγώ μας, στους καταναγκασμούς και στις πιέσεις που δεχόμαστε απέξω: από την εποχή μας, από το κράτος, από την πολιτική. Γιατί μόνο όποιος κρατάει τον εαυτό του ελεύθερο ενάντια σε όλους και σε όλα… Αυτός μόνο πολλαπλασιάζει και προστατεύει την επί γης ελευθερία.»

*
[Stefan Zweig, Μονταίνιος, μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδόσεις Άγρα

⚙︎

Από την Ασημίνα Λαμπράκου στο fcbk »»»

Το 2013 ξεκίνησα να τον διαβάζω
2014 τον συστήνω, μαζί με τρεις ακόμη ποιητές, στις τότε φβ επαφές μου
Το 2017 διαβάζοντας Γιώργο Χειμωνά, μια σειρά ανυπότακτων συνειρμών τους οποίους δεν μπορώ να ανακαλέσω σήμερα, με κάνουν και γράφω με έξαψη το παρακάτω κείμενο:

«ο Χειμωνάς, ο Στράτος κι η γρια Σταθού»

διαβάζω ΓΧ και σκέφτομαι πως ο ΣτΦ σήκωσε τις τελείες του Χ, σαν κοτσύφι ή χελιδόνι ή έστω ένα χνούδι λεύκας που πάνω του αισθητοποιείται η καταχωρημένη ήδη άνοιξη έξω από τα παράθυρά μου, κι έπειτα λέω: Κύριοι, ναι! Κύριοι άνθρωποι, ότι κι αν γράψουμε, ποίηση είναι η γριά Βαγγελία που βαδίζει τις οδούς της γειτονιάς μας, βαστώντας το μπαστούνι της σαν το τρίτο πόδι του άντρα της που έχει χαθεί κι η Σταθού που κάνει συντροφιά στους ηλικιωμένους της πι χαράς τις ώρες του δυτικού φωτός, κι εκεί ησυχάζω για την ώρα._

2021 και, με χαρά και τιμή κρατάω στα χέρια μου το πρώτο του βιβλίο: «Σημειωματάριο βαρύτητας» Το προλόγισμα του Δ Φύσσα λέει ό,τι πρέπει να ειπωθεί για τον δημιουργό και το έργο του αυτό Το κείμενο. δε, του οπισθόφυλλου αποτελεί χαρακτηριστικό του Φουντούλη δείγμα σκέψης-έκφρασης, τόσον που να με αναγκάσει να πω: αυτό είναι πορτραίτο του.

«Το ότι άλλοι έζησαν για λογαριασμό μου το
όνειρο είναι ευρέως γνωστό. Αυτό όμως που
παντελώς αγνοείτε είναι ότι ουδεμία συμ-
μετοχή δήλωσα στον τρόμο σας μπρος στη
ζωή, αντιθέτως ήμουν παρών κάθε φορά που
εκφραστήκατε με αυτοσαρκασμό. Ελπίζω δε
να δεχτείτε ότι υπήρξατε σφάλματα μέσα
στην πλάνη που σας προσέφερα, γιατί εγώ
δεν έζησα
ποτέ.»

Χαρά, λοιπόν, και τιμή, που, αν δεν έπνιγα τον αυθορμητισμό μου, θα ανακοίνωνα με τον γνώριμο οπαδικό μου τρόπο δήλωσης ενθουσιασμού: ο Στράτος Φουντούλης επιτέλους στο χαρτί! όλε!

Στράτο, συγχαρητήρια! Να αγαπηθεί!

❉

Aπό την Κατερίνα Παπαδημητρίου στο culturebook.gr 13.04.2021

Τρεις άξονες κι ένα έξοχο κείμενο -αντί επιλόγου- οικοδομούν το Σημειωματάριο βαρύτητας του Στράτου Φουντούλη. Βραδινές διατάξεις, Sepia και Ιστορίες ξετυλίγουν την αληθινά ιδιαίτερη γραφή του. Στις σελίδες του βιβλίου του Φουντούλη αναπνέει ένας αληθινός καλλιτέχνης, ένας κοσμοπολίτης, ενώ στις λέξεις του κατοικούν οι εικόνες, τα χρώματα, οι εικαστικές περιγραφές, οι πρότερες αναγνώσεις του, μα και οι σπουδές του στην τέχνη. Ο λόγος του περίτεχνος, επιχειρεί τη διαφυγή από το ρεαλιστικό τοπίο με υπερρεαλιστικές εκτάσεις, υπηρετώντας περίτεχνα το διακείμενο. Γ. Πετρώνιος, Ουγκό, Εμπειρίκος, Κακναβάτος, Χειμωνάς, Καλοκύρης, Προύστ, Βιαν, Μπόρχες, είναι μερικοί συμμέτοχοι, μπορεί «…και άλλοι λανθάνοντες», όπως αναφέρει στον πρόλογό του ο Δ. Φύσσας, σε τούτο το βιβλίο.
Ο έρωτας, ο θάνατος, οι αναμνήσεις, η ανάδρομη αφήγηση βρίσκουν τον αναγνώστη ασθμαίνοντας, […] «Θυμάσαι. Το αεράκι ανέμιζε τις πρόχειρα κολλημένες υδατογραφίες στον τοίχο^. «πρόσεχε τις σκάλες» ακούς^. το ακούς.», άλλοτε αναμετριούνται με τις αντανακλάσεις του φωτός, ψιθυριστά, […] «Επανέρχεται, ψιθυριστά. Θυμάσαι. Μέρες εικόνες. Φωτεινές λέξεις στο σκοτάδι. Το κρύο κρεβάτι^. θάνατο ψιθύριζε ο ορίζοντας που ζήσαμε.», θα καταγράψει στο εισαγωγικό του σημείωμα με τίτλο: Θάνατο ψιθύριζε ο ορίζοντας.
   Δεν είναι εύκολο να οριστεί η λογοτεχνική καταγωγή της γραφής του Φουντούλη, καθώς ο συγγραφέας με όχημα, συχνά, την αυτόματη γραφή καταφέρνει και κεντά στις σελίδες του τεχνικές που κινούνται άλλοτε υπερρεαλιστικά, αφήνοντας το ονειρικό και τις πλούσιες μεταφορές να εισάγουν τον αναγνώστη στο ταξίδι της γραφής του, κι άλλοτε συμβολικά, καθώς φιλοσοφεί κινούμενος ανάδρομα. Το φτερό στα χέρια της Β. γίνεται αναμνήσεις, ανάδρομη αφήγηση, εικόνες, […] «κάθε περιστροφή προς την προσγείωσή του και ένα παλιό δωμάτιο, σε μια παλιά πόλη.» […] «Η μεταφυσική λένε, είναι ένα δύσχρηστο φτερό^.περιορίζοντας τους χαώδεις σχηματισμούς που δημιουργούνται από τις τυχαίες κινήσεις του, μας προσφέρεται ένα φαινόμενο που πλησιάζει σε κάτι για το οποίο δεν υπάρχουν διαθέσιμες λέξεις. […]Όταν τα σώματα κοιμούνται οι μηρυκασμοί των μελλοντικών γεννήσεων εξαεριώνουν τα πάθη μας.»
Στόχος του Φουντούλη είναι η υπέρβαση. Επιτρέπει στις σκιάσεις, στα χρώματα, στα σχήματα, με τεχνικές που τόσο καλά γνωρίζει, να φωτίσουν τις μνήμες του, ανυψώνοντας τις ονειρικά, χωρίς να παραλείπει να συνδεθεί ορθολογιστικά με τις μνήμες της ημερολογιακής του αφήγησης. Επιχειρεί την κατάτμηση του σύμπαντός του για να τον αναδιατάξει μετασουρεαλιστικά, […] «Τώρα η σιωπή βλέπεται πια με τα γυμνά σου μάτια. Να. Εκεί. Στέκει δίπλα στη φιάλη με τα όνειρα που δραπετεύουν λίγο λίγο προς μια ανέφικτη επιλογή, μακριά. Πολύ μακριά.», εγκαταλείπει το ρεαλιστικό τοπίο για να αναδείξει εκείνο που βρίσκεται πίσω από ό,τι είναι ορατό. Εκείνος διακρίνει την ουσία της ύπαρξης, την γεωμετρεί, […] «Και σε βλέπω. Εμφανίζεσαι φορώντας φόρεμα με τετράγωνα σχήματα και άνθη…» και οι κύκλοι μετατρέπονται σε σύμβολα, […] «…με πόση οδύνη κατανοείς ότι τα μόρια να συνθέτουν έναν κύκλο^. και ότι οι κύκλοι δεν είναι ίδιοι.», συναντώνται σε κάθε ανάμνηση, […] «και η κουβέρτα είναι κόκκινη με λευκά άνθη, τα οποία δεν είναι λευκά άνθη αλλά λευκοί κύκλοι.», μα και σε κάθε προσπάθεια να συνδέσει ό,τι ονειρικό με ρεαλιστικές διαπιστώσεις […] «Ένα σε πιστεύω συνεπάγεται πάντα μεγάλο διασκελισμό κι ανυπομονησία.»
   Στις Βραδινές διατάξεις, του Φουντούλη ζουν εικόνες και ευφυείς καταγραφές, που φέρουν αναμφισβήτητα τη σφραγίδα του. Άλλωστε, όπως πολύ σωστά τονίζει ο Δ. Φύσσας στο Προλόγισμα του βιβλίου, […] «Είναι το βιβλίο ενός εικαστικού: χρώματα, σχήματα, σκιές, όγκοι, σχέδια, ανάγλυφα, αποχρώσεις, φωτισμοί, αρχιτεκτονικές, οπτικοποιήσεις της γραφής και γενικά όλα τα εικαστικά εργαλεία έχουν εδώ την τιμητική τους.» Στη γραφή του Φουντούλη είναι εξίσου παρούσες οι επιστήμες, η ψυχαναλυτική ματιά, ο ορθολογισμός, η φιλοσοφία και η Γεωμετρία.
Το υπερκείμενο κοσμεί τις σελίδες του Στράτου Φουντούλη με τρόπο εντυπωσιακό καθώς συνδέεται με την υπερρεαλιστική γραφή, πάντα παρούσα, ακόμα και όταν επιστρατεύει την τεχνική του pastische. ΤΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΩΝ είναι ο τίτλος του κειμένου στη σελ.37, όπου ο συγγραφέας με αριστοτεχνικό τρόπο εκκινεί την ημερολογιακή αφήγηση καταγράφοντας την ανθρώπινη αδυναμία απέναντι στον πόνο της απώλειας για να την συνδέσει με την ελαφρότητα της ύπαρξης, εκείνη την άδολη, υπαινικτική ματαιοδοξία. Το υποκειμενικό κυνήγι της ευτυχίας αποτυπώνεται κατά τον Προύστ, κατά τον Καλλιτέχνη, που δεν τον εξαιρεί, ο μέγας δραματουργός Λιστ και η κρυφή του επιπλέον νότα, το χαμένο πόδι ενός παιδιού, η οπτική των γονιών του, του ζευγαριού που προϋπήρξε ερωτικά, το αβίωτο της συνύπαρξης, οι ελπίδες που υψώνονται υπερρεαλιστικά, μετασυμβολικά, […] «Κοιτά λοξά κάτω δεξιά από την καρέκλα, όταν βλέπει το λουλούδι που έχει φυτρώσει στη σόλα του παπουτσιού του. Με υπεράνθρωπες προσπάθειες γεμάτες πόνο φτάνει ως εκεί. Το ξεριζώνει. Με το λουλούδι στο τραπέζι κάθεται κάτω από το τραπέζι δίπλα του. Το διαλύει αφήνοντας σκόρπια τα πέταλά του στο πάτωμα, ξαναγυρίζει στο παπούτσι ψάχνοντας για ένα λουλούδι ακόμα. Μάταια. Δεν υπάρχει άλλο.».
Στις αποχρώσεις της Sepia και στις Ιστορίες του Φουντούλη κατοικούν ο παραληρηματικός λόγος, άλλοτε αριστοτεχνικά άστικτος, μα και η θεατρικότητα, η απεύθυνση, ενώ δεν αρκείται στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση^. το β΄ ενικό πρόσωπο, η τριτοπρόσωπη αφήγηση διαπλέκονται και οι ευφυώς διατεταγμένοι διάλογοι υψώνουν πρελούδια μεταποιητικής – μετασουρεαλιστικής γραφής – τεχνοτροπίας. Ο έρωτας ο οποίος ανθεί στις Ιστορίες του, ακόμα και σε Sepia αποχρώσεις, διαλέγεται με την ουτοπία της ανθρώπινης σύζευξης, με το χάος της καθημερινότητας, με την αποδόμηση των ανθρώπινων σχέσεων, με το Άλλο. […] «Η πρόσθεση ενός ονόματος είναι μια αναγκαία σύμβαση, ίσως μια πράξη δειλή όπως η ζωή της ίδιας της ζωής, γι’ αυτό βρίσκω παρηγοριά στο άπειρο των αριθμών- κάπως έτσι άρχισε να μου αφηγείται ένα αποσπασματικό, συγκυριακό σενάριο στιγμών της ζωής της.» Ξεχωρίζει το εξαιρετικό ομότιτλο κείμενο Sepia όπου μέσα από την παράθεση εικόνων – αφηγείται την ματαίωση, την ουτοπική ευδαιμονία των σχέσεων, την πολιτική και κοινωνική κατάπτωση. «Μακέτες εκπαιδευτηρίων βιβλιοθηκών παιδείας φιλίας αλληλεγγύης μακέτες. Μακέτες αγάπης ειρήνης έρωτα μακέτες.», για να καταλήξει σε μια μετασουρεαλιστική διαπίστωση, […] «Μακέτες αυτογονιμοποιημένων μακέτες.»
   Θα μπορούσε να αναφέρει κανείς αρκετά για τις αξίες που κατοικούν στη γραφή του Στράτου Φουντούλη, όπως για τις Ιστορίες του, και ιδιαίτερα εκείνης για Τα κωνοφόρα που δεν ταιριάζουν στον Τάφο μου, όπου το υπερκείμενο διαπνέεται από αναγνώσεις που περιέχουν τεχνικές του Καλοκύρη, τη μνεία του Νομπέρντο Μπόμπιο, του Επίκουρου και γίνονται εργαλείο στα χέρια του Φουντούλη για να δημιουργήσει ένα έξοχο διακειμενικό παραλήρημα. Χρήσθαι ουχί καταχρήσθαι θα δηλώσει ο συγγραφέας αντί επιλόγου, μα εκείνο που απομένει ως επίγευση είναι το όνειρο μα και η φιλοσοφική διάθεση που διατρέχουν τις σελίδες του βιβλίου του Φουντούλη με τον δικό του ασθμαίνοντα τρόπο.

*

IX
ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΠΥΞΙΔΑ η προσδοκία^. το απαγορευτικό ύψος των παραθύρων δεν εξηγεί τον λόγο του σκυψίματος ως στάση- ούτε το χάζι προς έναν δήθεν γαλανό ουρανό, όπως και να το κάνουμε^. ένα κομμάτι δέρματος είναι -προς το παρόν- αρκετό. Να μην επεκταθώ, έτσι κι αλλιώς η ψυχή εξαργυρώσιμο είναι είδος. Πώς να μιλήσεις για υγρασία όταν πρόκειται για την εσωτερική. Τι φταίει ο Γκογκόλ αν σας άφησε ένα Παλτό ξαφνιάσματα, κι αντί να δεχτεί ένα βλέμμα εμπιστοσύνης τον αποκαλέσατε

Ετρούσκο._ 

※