αγριμολογος

«Καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του Κράτους.» Πρόκειται για το άρθρο 14§1 του Συντάγματός μας. Προσέξτε την υπογράμμιση: «τηρώντας τους νόμους του Κράτους.»…Που σημαίνει ελευθερία έκφρασης υπό Προϋποθέσεις. Δεν είμαι συνταγματολόγος αλλά αυτό το «τηρώντας τους νόμους» είναι ένα περιοριστικό πλαίσιο. Αντιθέτως ας πάρουμε για παράδειγμα το σύνταγμα των ΗΠΑ με τα λόγια του Δικαστή Hugo Black [1] για το νόημα της απόλυτης διατύπωσης της Πρώτης Τροποποίησης (First Amendment): «το Κογκρέσο δεν θα θεσπίσει κανένα νόμο που να περιορίζει την ελευθερία του λόγου ή του τύπου». Αυτό σαν πρόλογος· παίρνοντας παράδειγμα από το σύνταγμα μιας χώρας που· ανεξαρτήτως της γενικής «Αντιαμερικανικής» φρενίτιδας που μας διέπει έναντί της πολιτικής της, δεν είναι κακό να διδασκόμαστε από κάθε τι καλό από όπου κι αν αυτό προέρχεται. Τα υπόλοιπα είναι στείρα τύφλωση. Εδώ μιλάμε για την ελευθερία της Τέχνης.

Στη χώρα μας υπάρχει αυτή η Ελευθερία; Γιατί η πρόσφατη απαγόρευση του έργου της κ. Εύας Στεφανή [2] «παραβίασε τις διατάξεις περί ασέμνων ή προσέβαλε σύμβολα του ελληνικού κράτους», κατά την… Ασφάλεια Αττικής. Να μην αναφέρω ένα σωρό παραδείγματα από συντάγματα άλλων προηγμένων χωρών, συμπεριλαμβανομένου και των ΗΠΑ όπου η βεβήλωση ακόμα και της σημαίας δεν θεωρείτε αξιόποινη πράξη. Ακόμη και με τα στενά όρια του «τηρώντας τους νόμους του Κράτους» η βάρβαρη απαγόρευση του έργου τέχνης είναι παράνομη και δεν ταιριάζει σε μια κοινωνία που θέλει να ονομάζετε προηγμένη και ανεκτική. Θα μπορούσαν οι υπεύθυνοι να διανοηθούν κατάσχεση μιας εφημερίδας; Η τέχνη λοιπόν δεν χαίρει την ίδια ελευθερία με αυτή του Τύπου; Αν π.χ., ο Παπαθεμελής ή ο Ζουράρις είναι ελεύθεροι να χρησιμοποιούν διάφορα σύμβολα για να προωθήσουν τις δικές τους απόψεις, δεν είναι νοητό κάποιοι άλλοι να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα ίδια σύμβολα για να προωθήσουν αντίθετες απόψεις. Αλλά και τα ίδια τα κρατικά σύμβολα που απαγορεύεται να προσβάλουμε πόσα είναι; Εκτός της σημαίας, περιλαμβάνονται σε αυτά και ο εθνικός μας ύμνος, το νόμισμά μας (έστω και πολυεθνικό), το Σύνταγμά μας, οι νόμοι που ψηφίζει η Βουλή κ.λπ. κ.λπ. Τελικά, απομένει κανένα σύμβολο προς κοινή χρήση ή όχι; Όπως και να εξετάσει κανείς αυτή την ιστορία, αποδεικνύεται εξωφρενική.[3]

Αξιότιμοι Κύριοι, υπουργοί, υφυπουργοί, πολιτικάντηδες και όργανα της τάξης, όλοι εσείς που παρέα με τους ακροδεξιούς Καράτζα – Γεωργιάδηδες. Εσείς που φορέσατε τον μανδύα του τεχνοκριτικού πολύ καλά κάνατε, αλλά θλίβομαι ειλικρινά για τις «προχωρημένες, και τις άλλες «μοντέρνες, avant guard» γκαλερί που συμμετείχαν και δεν διαμαρτυρήθηκαν κατεβάζοντας τα έργα τους μπροστά σε αυτή την επαίσχυντη προσβολή του βάρβαρου και ουσιαστικά παράνομου «αστυνομικού μπουκαρίσματος», γιατί πρέπει να πούμε ότι πρόκειται για παρανομία όταν η Art Athina είναι θεσμός υπό την αιγίδα του ΥΠΠΟ. Ο υπουργός κ. Βουλγαράκης εν μέσω παρατεταμένης «κρίσης των ομολόγων» δεν του περίσσεψε μια στάλα αξιοπρέπειας και αρκέστηκε (και αυτός) στο ρόλο του τεχνοκριτικού λέγοντας ότι υπερασπίζεται μεν την αυτονομία της τέχνης αλλά η «συγκεκριμένη δημιουργία» δεν τον καλύπτει αισθητικά (!) Ούτε λόγος για το πάπλωμα. Πολύ σωστά ο κ. Μάνος Στεφανίδης υπενθυμίζει σε βάρβαρους, με μια δόση ειρωνείας «πως το γυμνό, θήλυ φύλο παρουσιάζει από το 1860 ο Κουρμπέ στον πίνακα “Οι απαρχές του κόσμου” και ο Ντισάν στο Etant Donnes (1946-66). Όπου, από μια κλειδαρότρυπα βλέπει κανείς ένα εφηβαίο. Όπως ακριβώς και στο έργο της Στεφανή. Εξάλλου ο Σολωμός θίγει τον ερωτισμό στη “Γυναίκα της Ζάκυνθος”, ενώ τον αποθεώνει σ’ όλο του το έργο ο Εμπειρίκος».[4]

Όπως και να το κάνουμε αγαπητοί ταγοί της ελευθερίας του Λόγου και της Έκφρασης: «[…] στην περίπτωση της Αrt Αthina σημαίνει ότι εφόσον η έκθεση ενός έργου τέχνης δεν συνιστά παρανομία, παρανόμησαν όσοι προχώρησαν σε κατάσχεση του έργου και στη σύλληψη του διευθυντή της έκθεσης, προσβάλλοντας έτσι κατάφωρα τόσο το συνταγματικό δικαίωμα του καλλιτέχνη και διευθυντή της έκθεσης όσο και του κοινού ή μερίδας του κοινού να «απολαύσει» το συγκεκριμένο έργο».[5] Σε ελεύθερες χώρες αυτά δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά και δεν επιτρέπεται να μένουν αναπάντητα γιατί αφήνουμε περιθώρια σε κάθε πατριδοκάπηλο να επιβάλει με την ισχύ της αήττητης ηλιθιότητας ένα περιβάλλον ανελεύθερο, ένα περιβάλλον αντίθετο με τις αρχές του πολιτισμού και της δημοκρατίας. Πως μπορεί ο δημιουργός μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον που δεν σέβεται θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αυτό της έκφρασης, να λειτουργήσει. Ο διάλογος γύρω από την κρατική καταστολή και τη λογοκρισία σε κάθε μορφή τέχνης πρέπει με κάθε τρόπο να μείνει στην επικαιρότητα, να καταγγελθεί ακόμα και διεθνώς, να μπει στις συνειδήσεις και αν αυτό είναι δυνατό• να εισχωρήσει μέσω των καλλιτεχνικών μαθημάτων στην εκπαίδευση. Να μπολιαστούμε με τις ιδέες του αμοιβαίου σεβασμού, της ανοχής, της ελεύθερης επιλογής και της έκφρασης. Είναι καθήκον.

Η κατηγορία με την οποία αρχικά προέβησαν στη κατάσχεση μέσω του εισαγγελέα ήταν απλά η αιτία της «προσβολής εθνικού συμβόλου», δηλαδή για την απεικόνιση ενός αιδοίου ας πούμε, με υπόκρουση τον εθνικό ύμνο….(για γέλια). Κατόπιν βλέποντας ο εισαγγελέας το αβάσιμο της κατηγορίας, κουτοπόνηρα μετατράπηκε σε «παραβίαση του νόμου περί ασέμνων δημοσιευμάτων» (κι άλλα γέλια)… Καταλαβαίνουμε όλοι την τραγελαφικότητα της κατάστασης αλλά και την αμηχανία της δικαστική εξουσίας. Η απόφαση που αναμένεται να βγάλει το δικαστήριο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα είναι αθωωτική. Δεν γίνεται αλλιώς. Μια αντίθετη απόφαση δεν νοείται· γιατί η εκτελεστική εξουσία δεν επιθυμεί την γελειοποίησή της.

Σε θέματα τέτοια όπου, ο πολιτισμός δέχεται την επίθεση του εθνικιστικού όσο και του θρησκευτικού φονταμενταλισμού (αυτά πάνε μαζί) δεν χωρούν μισόλογα, ούτε για τη «συγκράτηση ψηφοφόρων» ούτε «ναι μεν αλλά λόγω συγκυριών». Οι θέσεις των υπευθύνων πρέπει να είναι καθαρές. Το ίδιο ισχύει και για τις αίθουσες τέχνης που δεν έδειξαν, ως όφειλαν, έμπρακτα τη δυσαρέσκειά τους. Η ουδετερότητα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ανοχή προς κάθε μορφή σκοταδισμού που χτυπά τη πόρτα μας. Τα μισόλογα του υπουργού Πολιτισμού και η σιωπή των υπευθύνων στα εθνικά μουσεία και ιδιαίτερα της διοίκησης της Εθνική Πινακοθήκης είναι ισότιμη της Αποδοχής. Όποια γνώμη κι αν έχουν για το έργο της Εύας Στεφανή (ακούσαμε πολλά, φτάνει.), δεν πρόκειται για την κρίση ενός καλλιτεχνικού έργου, αλλά για απαγόρευση στο ιερό δικαίωμα του Λόγου και της Έκφρασης. Ας σκεφτούν λοιπόν κάποιοι ιθύνοντες το λόγο και το ρόλο της ύπαρξής τους.

Καλές Διακοπές.

—-

[1] Black & Kahn. «Justice Black and the First Amendment “Absolutes”: A Public Interview», από το βιβλίο του Σταύρου Τσακυράκη «Θρησκεία κατά Τέχνης», Εκδόσεις Πόλις.
[2] Η Εύα Στεφανή εξέθεσε βίντεο στη διεθνή Foire της Art Athina 2007.
[3] ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΣΑΚΥΡΑΚΗΣ αν. καθ. Συνταγματικού Δικαίου
[4] Μάνος Στεφανίδης: «Η Εύα δεν αμάρτησε!»ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 06/06/2007
[5]Γεράσιμος Θεοδόσης (Τα Νέα)

editorial «αγριμολόγος… (ο)» στις Στάχτες Νο 18

Copyright©Στράτος Φουντούλης. Βρυξέλλες, 5 Ιουλίου 2007.

Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων σχολίων. Μάθετε πως επεξεργάζονται τα δεδομένα των σχολίων σας.