Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον αλλά και σκοτεινό επεισόδιο. Τα αντισημιτικά επεισόδια στην Κέρκυρα ξέσπασαν τον Απρίλιο–Μάιο του 1891, δηλαδή προς το τέλος του 19ου αιώνα.
Τον Απρίλιο του 1891, ένα χριστιανόπουλο ονόματι Ρουμπίνα Σαρδού, ηλικίας περίπου 8 ετών, εξαφανίστηκε στην Κέρκυρα. Όταν το σώμα της βρέθηκε μέσα σε σακί κοντά στη συνοικία των Εβραίων, κυκλοφόρησε γρήγορα η φήμη ότι είχε δολοφονηθεί από Εβραίους για τελετουργικούς λόγους — μια κλασική «συκοφαντία του αίματος», όπως εκείνες του Μεσαίωνα στην Ευρώπη.
Παρά την παντελή έλλειψη αποδείξεων (και τις επίσημες δηλώσεις ότι η κατηγορία ήταν ψευδής), ξέσπασαν ταραχές εναντίον της εβραϊκής κοινότητας.
- Εβραϊκά σπίτια και καταστήματα λεηλατήθηκαν και κάηκαν.
- Πολλοί Εβραίοι χτυπήθηκαν ή σκοτώθηκαν.
- Εκατοντάδες δραπέτευσαν· μερικοί έφυγαν οριστικά από το νησί.
Η βία διήρκεσε αρκετές εβδομάδες, ώσπου οι αρχές — ύστερα από πίεση των ξένων προξένων, μεταξύ των οποίων και των Βρετανών — επανέφεραν την τάξη.
Η Κέρκυρα τότε ανήκε στο Βασίλειο της Ελλάδας, αλλά διατηρούσε ισχυρή βρετανική επιρροή, επειδή τα Επτάνησα είχαν τεθεί υπό βρετανική προστασία (1815–1864).
Τα αίτια της εξέγερσης ήταν μείγμα δεισιδαιμονίας, προκατάληψης και κοινωνικής έντασης:
1. Η «συκοφαντία του αίματος» — μύθος που είχε έρθει από την κεντρική Ευρώπη και ενισχυόταν από εκκλησιαστικούς κύκλους, σύμφωνα με τον οποίο οι Εβραίοι χρησιμοποιούσαν χριστιανικό αίμα στο Πάσχα τους.
2. Οικονομική δυσφορία — πολλοί Εβραίοι της Κέρκυρας ήταν έμποροι ή τοκογλύφοι, και έγιναν στόχοι φθόνου και καχυποψίας από τους φτωχότερους χριστιανούς.
3. Πολιτική εκμετάλλευση — τοπικές παρατάξεις και εφημερίδες χρησιμοποίησαν την υπόθεση για να εξάψουν εθνικιστικά και θρησκευτικά πάθη.
4. Αδύναμη αστυνόμευση — οι ελληνικές αρχές αντέδρασαν αργά, φοβούμενες μήπως θεωρηθεί ότι υποστηρίζουν τους Εβραίους έναντι των χριστιανών.
Οι London Times, Manchester Guardian και άλλες εφημερίδες της Βρετανίας κάλυψαν εκτενώς τα γεγονότα τον Μάιο και Ιούνιο του 1891.
Η βρετανική κοινή γνώμη ήταν σοκαρισμένη και συμπαθής προς τους Εβραίους, συγκρίνοντας τα γεγονότα με μεσαιωνικούς διωγμούς. Το ζήτημα συζητήθηκε ακόμη και στο βρετανικό κοινοβούλιο, σχετικά με τις ευθύνες της Ελλάδας έναντι των εβραίων πολιτών της.
Η εβραϊκή κοινότητα της Κέρκυρας — που υπήρχε επί αιώνες — δεν ανέκαμψε ποτέ πλήρως.
Πολλοί Εβραίοι μετανάστευσαν, κυρίως προς την Αίγυπτο, την Ιταλία και την Αγγλία (ιδίως στο Μάντσεστερ και στο Λονδίνο).
Ο πληθυσμός και η επιρροή της κοινότητας μειώθηκαν δραστικά έκτοτε.
✳︎
◉
αγριμολογος 