αγριμολογος

✣

Η ποιητική συλλογή Μήνυμα (1934), το μοναδικό ποιητικό έργο που εξέδωσε ο Πεσσόα εν ζωή, και το οποίο απέσπασε την ίδια χρονιά το βραβείο Antero de Quental, ξεκινά με το ποίημα «Των πύργων». Η θέση που κατέχει στην εν λόγω συλλογή είναι εμβληματική, καθώς σηματοδοτεί εξαρχής την εγγενή παρουσία της Ευρώπης στο έργο του πορτογάλου ποιητή.

ΤΩΝ ΠΥΡΓΩΝ
Η Ευρώπη κείται, στους αγκώνες ακουμπώντας:
Απ’ την Ανατολή στη Δύση κείται, το βλέμμα σταθερό,
Ρομαντικά μαλλιά σκιάζουν των ματιών τον ουρανό
Ελληνικές στιγμές αναπολώντας.

Ο αριστερός αγκώνας πίσω λυγισμένος,
Ο δεξιός να σχηματίζει μια γωνία,
Ο πρώτος κει που στέκει λέει Ιταλία
Ο άλλος την Αγγλία έχει σημάδι
Και φτιάχνει με το χέρι για το πρόσωπο σκιάδι.

Με βλέμμα μοιραίο σφίγγας ατενίζει
Τη Δύση, αυριανή του παρελθόντος μέρα.

Το πρόσωπο αυτό είν’ η Πορτογαλία.

Σε μια σύντομη ανάλυση, η Ευρώπη, στο ποίημα αυτό χαρακτηρίζεται από τη γυναικεία φύση της –νωχελική, αινιγματική και μοιραία–, την ελληνική και εξ Ανατολής καταγωγή της, τον προσανατολισμό του σώματός από την Ανατολή προς τη Δύση, που δηλώνει ταυτόχρονα τα στάδια της ιστορικής εξέλιξής της με αναφορές στην Ελλάδα και στην Ιταλία πάνω στην οποία ακουμπά ο αριστερός αγκώνας, στην Αγγλία όπου βρίσκει στήριγμα ο δεξιός αγκώνας για να κρατήσει την Πορτογαλία, δηλαδή το ίδιο το πρόσωπο της Ευρώπης και, τέλος, το βλέμμα που κοιτάζει σταθερά τη Δύση, μέλλον του παρελθόντος.

*

[απόσπασμα από το άρθρο της Μαρίας Παπαδήμα με τίτλο Φερνάντο Πεσσόα: Ένα Ευρωπαίος του μέλλοντος, Athens Review of Books τ.122, Νοέμβριος 2020 

✣

Τα σχόλια είναι απενεργοποιημένα.