αγριμολογος

Ιμμάνουελ Καντ (1724-1804)

Ηθική και λογική στην σκέψη του Ιμμάνουελ Καντ…

Ο Καντ πίστευε ότι η κριτική μέθοδος είχε άμεση επαφή με την ηθική κρίση και κατέληξε σε συμπεράσματα που έπρεπε να γίνουν αποδεκτά ακόμα κι αν οι άνθρωποι είχαν συμφέρον στο να αρνηθούν.

Ο Καντ δηλαδή θεωρούσε ότι η κριτική μέθοδος—δηλαδή η εξέταση των ορίων και των δυνατοτήτων της ανθρώπινης νόησης—συνδέεται άμεσα με την ηθική κρίση. Στην Κριτική του Καθαρού Λόγου, ανέλυσε τα όρια της ανθρώπινης γνώσης, ενώ στην Κριτική του Πρακτικού Λόγου, εστίασε στην ηθική και την ελευθερία της βούλησης.

Σύμφωνα με τον Καντ, οι ηθικές αρχές δεν μπορούν να εξαρτώνται από προσωπικά συμφέροντα ή επιθυμίες. Η Κατηγορική Προσταγή (“Πράττε μόνο σύμφωνα με εκείνη τη μέγιστη αρχή, δια της οποίας μπορείς ταυτόχρονα να θέλεις να γίνει καθολικός νόμος”) απαιτεί από τον άνθρωπο να ενεργεί ηθικά ανεξάρτητα από τις συνέπειες ή το προσωπικό του όφελος.

Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη κι αν κάποιος έχει συμφέρον να αρνηθεί μια ηθική αλήθεια (π.χ. να δικαιολογήσει μια ανήθικη πράξη για προσωπικό κέρδος), η λογική τον υποχρεώνει να την αποδεχτεί. Ο Καντ πίστευε ότι η ηθική δεν είναι υποκειμενική ούτε σχετική, αλλά βασισμένη στον ορθό λόγο, που είναι καθολικός και δεσμευτικός για όλους.

Με λίγα λόγια, η κριτική σκέψη και η ηθική δεν είναι δύο ξεχωριστά πεδία για τον Καντ. Η ορθή χρήση της λογικής οδηγεί αναπόφευκτα στην ηθική αναγνώριση του καθήκοντος—όσο κι αν αυτό συγκρούεται με τα συμφέροντα ή τις επιθυμίες μας.

*

Προτείνω την ανάγνωση του βιβλίο Θεμελίωση της μεταφυσικής των ηθών που έγραψε ο Ιμμάνουελ Καντ το 1785, θα το βρείτε στις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Διαβάστε επίσης εδώ:
― ορθολογισμός
― καθαρός λόγος
― τρία ύψιλον διατηρούν διαχρονικά την «αξία» τους

◉

Τα σχόλια είναι απενεργοποιημένα.