αγριμολογος

Marcel Proust

τυχαία αποσπάσματα 13

«Ένιωθες πως το Δάσος δε ήταν μόνο ένα δάσος, πως ανταποκρινόταν σ᾿ ένα προορισμό ανεξάρτητο απ᾿ τη ζωή των δέντρων του· την έξαρση που αισθανόμουν δεν την προκαλούσε μονάχα ο θαυμασμός τού φθινοπώρου, αλλά ένας πόθος… Τα δέντρα μού θύμιζαν τα ευτυχισμένα χρόνια τής εύπιστης μου νιότης, όταν ερχόμουν άπληστα στους τόπους, όπου ήταν να πραγματοποιηθούν για λίγες μόνο στιγμές αριστουργήματα γυναικείας κομψότητας ανάμεσα στις ασύνειδες και συνένοχες φυλλωσιές… Και για όλα αυτά τα καινούργια κομμάτια τού θεάματος δεν είχα πια την πίστη που θα ᾿πρεπε να βάλλω μέσα τους για να τούς δώσω συνοχή, ενότητα ύπαρξη· περνούσαν σκόρπια μπροστά μου, στη τύχη, δίχως αλήθεια, δίχως να περιέχουν μέσα τους κάποια ομορφιά που τα μάτια μου θα μπορούσαν να προσπαθήσουν, όπως άλλοτε να συνθέσουν. Οι γυναίκες ήταν τυχαίες γυναίκες, που στην κομψότητά τους δεν έδινα καμιά πίστη και που οι τουαλέτες τους μού φαίνονταν ασήμαντες. Όταν όμως χάνεται μια πίστη, επιζεί όλο και πιο έντονη για να σκεπάσει την έλλειψη δύναμης που χάσαμε μη μπορώντας πια να δώσουμε αληθινή υπόσταση σε πράγματα καινούργια, μια φετιχιστική προσήλωση στα παλιά, λες και σ᾿ αυτά και όχι μέσα μας, κατοικούσε το θείο, λες και η τωρινή μας απιστία είχε μιαν αιτία συμπτωματική, το θάνατο των Θεών… Όλα έμοιαζαν να διακηρύσσουν την απάνθρωπη ερημιά τού άχρηστου πια δάσους, και με βοηθούσαν να καταλάβω καλύτερα την αντίφαση που υπάρχει όταν αναζητάς στην πραγματικότητα τις εικόνες τής μνήμης, απ᾿ την οποία θα λείπει πάντα η γοητεία που προέρχεται από την ίδια τη μνήμη κι απ᾿ το γεγονός ότι δεν τις συλλαμβάνουν οι αισθήσεις μας. Η πραγματικότητα που είχα γνωρίσει δεν υπήρχε πια. Ήταν αρκετό που δεν εμφανιζόταν η κυρία Σουάν εντελώς όμοια, και την ίδια στιγμή, για να γίνει η Λεωφόρος άλλο πράγμα. Οι τόποι που γνωρίσαμε δεν ανήκουν μόνο στον κόσμο τού χώρου, όπου τούς τοποθετούμε για ευκολία. Δεν ήταν παρά μια λεπτή τομή ανάμεσα στις συνεχόμενες εντυπώσεις που σχημάτιζαν την τότε ζωή μας· η ανάμνηση μιας ορισμένης εικόνας δεν είναι παρά ο καημός για ορισμένη στιγμή που πέρασε· και τα σπίτια και οι δρόμοι, οι λεωφόροι, όλα είναι φευγαλέα αλλοίμονο! Σαν τα χρόνια».

✳︎

[Μαρσέλ Προυστ, Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο: Από τη μεριά του Σουάν ―μτφρ: Παύλος Α. Ζάννας, εκδόσεις Ηριδανός

διαβάστε όλα της κατηγορίας [Marcel Proust]

◉

ΜΑΡΣΕΛ ΠΡΟΥΣΤ
―πέθανε σαν σήμερα 18 Νοεμβρίου 1922, στο Παρίσι

τυχαία αποσπάσματα 12

«[…]Δεν μπορούσα παρά να θαυμάσω πόσο η γαλλική αστική τάξη ήταν ένα θαυμαστό εργαστήρι της πιο ποικιλόμορφης γλυπτικής. Πόσοι απρόβλεφτοι τύποι, πόση δημιουργική φαντασία στον χαρακτήρα προσώπων, πόση αποφασιστικότητα, πόση δροσιά, πόση αφέλεια  στα χαρακτηριστικά! Οι γέροι φιλάργυροι αστοί απ’ όπου είχαν γεννηθεί αυτές οι Αρτέμιδες κι αυτές οι νύμφες μου φαίνονταν οι πιο μεγάλοι θαυματοποιοί. Προν προλάβω να ξεχωρίσω την κοινωνική μεταμόρφωση αυτών των κοριτσιών ―τόσο οι ανακαλύψεις ενός σφάλματος, αυτές οι αλλαγές της ιδέας που σχηματίζουμε για ένα πρόσωπο έχουν την αμεσότητα μιας χημικής αντίδρασης ―είχε κιόλας πάρει θέση πίσω απ’ τα μάγκικα πρόσωπα αυτών των κοριτσιών που τα είχα νομίσει ερωμένες ποδηλατοδρόμων, πρωταθλητών πυγμαχίας[…]»

✳︎

[Μαρσέλ Προυστ, Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο: Από Στον ίσκιο των ανθισμένων κοριτσιών, ―μτφρ: Παύλος Α. Ζάννας, εκδόσεις Ηριδανός

διαβάστε όλα της κατηγορίας [Marcel Proust]

◉

11.

Όπου και αν με πήγαν οι θεωρίες μου,
βρήκα ότι ένας ποιητής ήταν ήδη εκεί.
― Sigmund Freud

❀

Κατά βάθος, αν είναι αλήθεια πως, γενικά, η δυσκολία να φτάσεις το αντικείμενο του πόθου σου τον μεγαλώνει (η δυσκολία, όχι η αδυναμία, γιατι εκείνη τον αναιρεί), τότε για έναν πόθο ολότελα σαρκικό, η βεβαιότητα πως θα πραγματοποιηθεί σε κάποια μελλοντική και καθοριστική στιγμή δεν είναι λιγότερο ερεθιστική από την αβεβαιότητα· σχεδόν όσο και η ανήσυχη αμφιβολία, η έλλειψη αμφιβολίας καθιστά ανυπόφορη την αναμονή αυτή μιαν απροσμέτρητη ολοκλήρωση και ―με τη συχνότητα προκαταβολικών αναπαραστάσεων― τεμαχίζει το χρόνο σε κομμάτια πολύ μικρά σαν εκείνα που θα δημιουργούσε το άγχος.

❀

[Μαρσέλ Προυστ, Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο: Από Η μεριά του Γκερμάντ, Κεφάλαιο II ― μτφρ: Παύλος Α. Ζάννας, εκδόσεις Ηριδανός

διαβάστε όλα της κατηγορίας [Marcel Proust]

❀

Ο Μίλαν Κούντερα για τον Μαρσέλ Προυστ

❊

Η ετυμηγορία του Μαρσέλ Προυστ

Στο  Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο ο Προυστ δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερος: «Στο βιβλίο αυτό[…] δεν υπάρχει ούτε ένα γεγονός που να μην είναι φανταστικό, […] δεν υπάρχει ούτε ένα πρόσωπο που να είναι υπαρκτό». Το μυθιστόρημα του Προυστ, όσο στενά κι αν συνδέεται με τη ζωή του δημιουργού του, βρίσκεται αμετάκλητα από την άλλη πλευρά της αυτοβιογραφίας· στο μυθιστόρημα αυτό δεν υπάρχει καμία αυτοβιογραφική πρόθεση· ο Προυστ δεν το έγραψε για να μιλήσει για τη ζωή του, αλλά για να φωτίσει στα μάτια των αναγνωστών τη δική τους ζωή: «… κάθε αναγνώστης, την ώρα που διαβάζει, είναι προπάντων αναγνώστης του εαυτού του. Το κάθε έργο είναι απλώς ένα είδος οπτικού οργάνου το οποίο προσφέρει ο συγγραφέας στον αναγνώστη, για να του επιτρέψει να διακρίνει επάνω του αυτό που ίσως δεν θα είχε δει χωρίς το βιβλίο. Όταν ο αναγνώστης αναγνωρίζει επάνω του αυτό που λέει το βιβλίο, έχουμε την απόδειξη για την αλήθεια του έργου…» Οι φράσεις αυτές δεν προσδιορίζουν απλώς το νόημα του μυθιστορήματος του Προυστ· προσδιορίζουν το νόημα της τέχνης του μυθιστορήματος εν γένει.

.

[απόσπασμα από: Μίλαν Κούντερα, Ο πέπλος, δοκίμιο σε εφτά μέρη, εκδόσεις Εστία, μετ: Γιάννης Η. Χάρης

[Α’ δημοσίευση 23/7/2015

❊

.