αγριμολογος

–29.

Enrico Berlinguer (1922-1984)

Συλλαμβάνοντας το πνεύμα της καινούργιας εποχής η πολιτική του Μπερλινγκουέρ άλλαξε τόνο. Διαποτίστηκε από την ίδια μελαγχολία που σφράγιζε το πρόσωπό του κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Σε μια συνέντευξη στον Εουτζένιο Σκάλφαρι της Republica το 1981, που έμεινε ως πολιτική του διαθήκη, δήλωνε ότι το κεντρικό πρόβλημα τώρα ήταν η απαξίωση της πολιτικής, η διαφθορά που είχε διαποτίσει τον δημόσιο βίο:

«Τα κόμματα δεν παράγουν πλέον πολιτική… Πολιτική παράγονταν από τα κόμματα το ’45, το ’48, τα χρόνια του ’50, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’60. Μεγάλες αντιπαραθέσεις, μεγάλες συγκρούσεις μεγάλων συμφερόντων, αλλά και που φωτίζονταν από καθαρές προοπτικές, όσο διαφορετικές κι αν ήταν, και με στόχο να διασφαλιστεί το κοινό καλό. […]»

Έθετε έτσι το «ηθικό πρόβλημα» του δημόσιου βίου, που δεν είναι μια κενή ηθικολογία, όπως το ειρωνευόμαστε -με το αζημίωτο- εμείς στην Ελλάδα. Αλλά αναδεικνύει το καθήκον του πολιτικού να υποτάσσει το προσωπικό και συντεχνιακό συμφέρον σε εκείνο της κοινωνίας. […]

Όσον αφορά τον μαρξισμό-λενινισμό, πρόκειται για μια ιδεολογία ξεπερασμένη:

«Είμαστε πεπεισμένοι ότι βασικά μαθήματα που παίρνει κανείς πρώτα απ’ όλα από τον Μαρξ και κάποια διδάγματα από τον Λένιν διατηρούν μια κάποια ζωτικότητα. Από την άλλη μεριά υπάρχει μια ολόκληρη κληρονομιά και ένα ολόκληρο μέρος εκείνης της διδασκαλίας που έχουν ήδη αποτύχει και πρέπει να εγκαταλειφθούν· και από εμάς τους ίδιους έχουν ήδη εγκαταλειφθεί με την νέα ανάπτυξη των δικών μας αναλύσεων, οι οποίες επικεντρώνονται σε ένα θέμα που δεν είναι κεντρικό στο έργο του Λένιν«.

Το «θέμα» ήταν η δημοκρατία, φιλελεύθερη μαζί και κοινωνική. Τι άλλο θα μπορούσε να πει κανείς για να γίνει κατανοητό ότι το ΙΚΚ είχε πάψει προ πολλού να είναι μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα.

Σύντομα τα διεθνή γεγονότα θα έδιναν την ευκαιρία στον Μπερλινγκουέρ να αποδείξει έμπρακτα την βαποκοπή των ιταλών κομμουνιστών, παρά το όνομα, από την σοβιετική κληρονομιά. Η επιβολή της δικτατορίας Γιαρουζέλσκι στην Πολωνία τον Δεκέμβριο του 1981 του έδωσε την αφορμή να δηλώσει ότι «η ιστορική ώθηση» που είχε προέλθει από την Οκτωβριανή Επανάσταση είχε εξαντληθεί. Η Σοβιετική Ένωση συμπεριφερόταν με την παραδοσιακή λογική των Μεγάλων Δυνάμεων, με την στρατηγική ισχύ ως μοναδικό εργαλείο.

Ο Μπερλινγκουέρ πέθανε όταν κατά την διάρκεια προεκλογική ομιλίας στην Πάδοβα για τις ευρωεκλογές του 1984 έπαθε εγκεφαλική αιμορραγία. Η κηδεία του ήταν η μεγαλύτερη λαϊκή σύναξη που είχε γνωρίσει η Ιταλία από την κηδεία του Βέρντι το 1901.

*
[Απόσπασμα από το άρθρο Απόδραση από τον λενινισμό: Ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ και η πάλη του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος κατά του εαυτού του -του Περικλή Βαλλιάνου, Athens Review of Books τ.97 Ιουλίου-Αυγούστου 2018]

*

Διαβάστε όλα [τα όνειρα καπνός]

Τα σχόλια είναι απενεργοποιημένα.